Tại buổi chia sẻ, Trung tá Nguyễn Thanh Bình, Trưởng phòng Đông Nam Á, Tây Á và Nam Á, Cục Đối ngoại, Bộ Công an, đã khẳng định vai trò ngày càng chủ động của Việt Nam trong hợp tác chính trị – an ninh khu vực. Trong bối cảnh thế giới biến động phức tạp, Việt Nam đã và đang duy trì vị thế là thành viên chủ động trong ASEAN, tích cực thúc đẩy các cơ chế hợp tác an ninh đa phương như AMMTC, AMMD, ARF và nhiều diễn đàn khác. Đặc biệt, Việt Nam không chỉ tham gia mà còn khởi xướng, xây dựng các văn kiện nền tảng như Công ước ASEAN về chống khủng bố, Kế hoạch hành động chống tội phạm xuyên quốc gia, góp phần quan trọng vào duy trì vai trò trung tâm của ASEAN. Sự kiện Hội nghị Cấp cao ASEAN 46 tại Malaysia cũng đánh dấu bước tiến lớn khi thông qua Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045 – sáng kiến khởi nguồn từ Việt Nam trong năm Chủ tịch ASEAN 2020, thể hiện vai trò kiến tạo và lãnh đạo của Việt Nam trong khu vực.
PGS.TS. Lê Bộ Lĩnh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Kinh tế, nhấn mạnh rằng việc gia nhập ASEAN đã mở ra bước ngoặt quan trọng trong chính sách đối ngoại và nâng cao vị thế quốc tế của Việt Nam. Việt Nam không chỉ hội nhập với tư thế chủ động, mà còn đóng vai trò kiến tạo khi hỗ trợ kết nạp các thành viên mới, đóng góp cho sự hoàn chỉnh của ASEAN-10. Qua ba lần đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN, đặc biệt trong năm 2020, Việt Nam đã thể hiện vai trò dẫn dắt khi thành lập Quỹ ASEAN ứng phó COVID-19 và Kho dự trữ vật tư y tế. Ông Lê Bộ Lĩnh cũng chỉ ra rằng để phát huy hơn nữa vai trò trong ASEAN, Việt Nam cần chủ động đối mặt với các thách thức như cạnh tranh kinh tế nội khối, tình hình Biển Đông, và áp lực từ cạnh tranh giữa các cường quốc. Song song, việc nâng cao năng lực công nghệ, chất lượng nhân lực và tận dụng cơ hội từ RCEP sẽ là chìa khóa thúc đẩy hội nhập sâu hơn.
Ông Tô Việt Châu, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, đã trình bày về những thành tựu nổi bật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường. Sau 30 năm gia nhập ASEAN, Việt Nam đã từ một quốc gia thiếu lương thực vươn lên trở thành một trong những cường quốc xuất khẩu nông sản, đặc biệt là gạo, cà phê, hạt điều, trái cây và thủy sản. Ngành nông nghiệp hiện đóng góp khoảng 12% GDP, tạo việc làm cho gần 40% lao động cả nước. Trong khuôn khổ ASEAN, Việt Nam đã chủ động khởi xướng và thúc đẩy Khung an ninh lương thực ASEAN (AIFS), cũng như các kế hoạch hành động hướng tới phát triển bền vững như SPA-FS 2021–2025. Đáng chú ý, Việt Nam đang dẫn đầu trong việc áp dụng các sáng kiến chuyển đổi xanh trong nông nghiệp, ứng dụng công nghệ như AI, hydrogen, và thúc đẩy mô hình nông nghiệp sinh thái – phát thải thấp. Tuy vậy, ông cũng lưu ý đến những thách thức hiện hữu như biến đổi khí hậu, suy giảm tài nguyên và khoảng cách phát triển giữa các nước thành viên, đòi hỏi Việt Nam tiếp tục đổi mới sáng tạo và đẩy mạnh hợp tác liên ngành.
Trong lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch, bà Trần Hải Vân, Phó Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, nhấn mạnh vai trò ngày càng nổi bật của Việt Nam trong hợp tác khu vực. Nhờ ASEAN, Việt Nam đã tăng trưởng mạnh về du lịch, đón hàng triệu lượt khách từ các quốc gia láng giềng như Malaysia, Campuchia và Thái Lan. Bên cạnh đó, Việt Nam tích cực đóng góp vào việc xây dựng các tiêu chuẩn ASEAN về du lịch sinh thái, giành nhiều giải thưởng tại ATF. Trong lĩnh vực văn hóa, các chương trình giao lưu nghệ thuật, di sản và kinh tế sáng tạo do Việt Nam khởi xướng đã góp phần thúc đẩy hiểu biết và liên kết giữa các quốc gia thành viên. Trong thể thao, Việt Nam tích cực thúc đẩy bình đẳng giới và thể thao người khuyết tật thông qua các hội thảo khu vực và hợp tác quốc tế. Việt Nam cũng đảm nhiệm vai trò Chủ tịch nhiều cơ chế hợp tác quan trọng như SOMRI, khẳng định uy tín và năng lực điều phối trong ASEAN. Bà Vân kiến nghị Việt Nam cần tập trung vào chuyển đổi số, phát triển thành phố sáng tạo, nâng cao năng lực thể chế và huy động đa dạng nguồn lực – trong đó có khu vực tư nhân – để thúc đẩy hội nhập văn hóa – xã hội trong tương lai.
Bà Lê Thị Mai Anh, đại diện Bộ Công Thương, cho rằng thị trường ASEAN đóng vai trò chiến lược trong phát triển thương mại và hội nhập kinh tế của Việt Nam. Năm 2024, tổng kim ngạch thương mại Việt Nam – ASEAN đạt gần 84 tỷ USD, trong đó hơn 98% dòng thuế nội khối đã được xóa bỏ. Đây là nền tảng thuận lợi để hàng hóa Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào thị trường khu vực. Việt Nam đã chủ động triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp như đàm phán FTA, ký kết thỏa thuận thương mại song phương và thúc đẩy hợp tác với các đối tác chủ chốt trong khu vực như Lào, Campuchia, Philippines và Indonesia. Các cơ quan chức năng cũng tích cực cung cấp thông tin thị trường, hỗ trợ tháo gỡ vướng mắc và đẩy mạnh xúc tiến thương mại. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt, Việt Nam cần tiếp tục đầu tư vào công nghệ, logistics và thương mại số, đồng thời nâng cao năng lực thực thi FTA và chuẩn hóa hàng hóa, qua đó định vị Việt Nam là trung tâm thương mại năng động của ASEAN.
Buổi Chia sẻ “Việt Nam trong ASEAN 2” đã mang đến cái nhìn toàn diện và sâu sắc về những nỗ lực, thành tựu và định hướng chiến lược trong quá trình hội nhập ASEAN của Việt Nam trên cả ba trụ cột: Chính trị – An ninh, Kinh tế, và Văn hóa – Xã hội. Sự kiện không chỉ khẳng định vai trò ngày càng chủ động của Việt Nam mà còn góp phần tạo động lực cho quá trình xây dựng một Cộng đồng ASEAN gắn kết, tự cường và thịnh vượng. Đây cũng là một hoạt động nổi bật trong chuỗi sự kiện thường niên do C asean Vietnam tổ chức nhằm tăng cường kết nối khu vực, dưới sự bảo trợ của Thai Beverage PLC. Từ khi thành lập năm 2022, C asean Vietnam đã tích cực tổ chức các chương trình đa dạng về kinh tế, văn hóa, nghệ thuật và phát triển bền vững, góp phần định hình tương lai ASEAN thông qua hợp tác sáng tạo và hiểu biết lẫn nhau giữa các quốc gia thành viên.
PV
